پایان نامه:بایستگی‌های فقه پویا از منظر فقه جواهری و دیدگاه امام خمینی(ره)
بایستگی‌های فقه پویا از منظر فقه جواهری و دیدگاه امام خمینی(ره)
استاد راهنما
دکتر محمد جواد باقی‌زاده
استاد مشاور
جناب آقای داداشی‌نژاد
۱۳۹۳
(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)
چکیده
این رساله با عنوان «بایستگی‌های فقه پویا از منظر فقه جواهری و دیدگاه امام خمینی(ره)» و با هدف شناساندن فقه امامیه به عنوان فقهی پویا در همه‌ی اعصار به انجام رسیده است. در دنیای کنونی با پیشرفت علوم مختلف فقه نیز به عنوان علمی که در تمامی شئون زندگی مردم مسلمان جاری است باید همگام و همسو با علوم دیگر پیشرفت نماید.
روش استنباط احکام شرعی و شیوه‌های مختلف پاسخگویی سنتی با تکیه بر کتب و روش پیشینیان بوده است ولی آنچه به نظر می‌رسد این است که علماء و اندیشمندان با توجه کافی به اسلوب سلف باید در علوم دیگر نیز آگاهی‌های لازم را بدست آورند. لزوم استفاده از کتاب «جواهر الکلام» به عنوان کتابی مرجع برای علماء دین، همواره مورد توجه و تأکید امام خمینی(ره) بوده است ولی در کنار آن عالمان دینی باید در جامعه‌ی کنونی بر علوم دیگر مثل روان‌شناسی، جامعه‌شناسی، اقتصاد و . تسلط کافی داشته باشند. از جمله عواملی که باعث پیشرفت علم فقه و پویایی آن می‌شود حیات مجتهد و لزوم بهره‌گیری او از علوم پیشرفته در ارائه‌ی استفتائات و پاسخگویی به مسائل جدید و دوری کردن از تحجّر و یک‌سویه نگری است. پرورش نیروهای متخصص در زمینه‌های گوناگون می‌تواند به حکومت اسلامی در جنبه‌های مختلف کمک شایانی نماید.
نوشتن کتب و رساله‌های فقهی به روش جدید و نگارش‌های نو که بتواند برای همه‌ی مردم قابل فهم باشد بر عهده‌ی علما و فضلا می‌باشد. تمام تلاش علماء و مراجع علوم دینی به عنوان متخصصان علوم اسلامی باید بر این باشد که دین اسلام به طور صحیح معرفی گردد و به این باور قطعی برسانند که اسلام می‌تواند در همه‌ی عرصه‌های گوناگون همپای علوم دیگر و حتی فراتر از آن پیشرفت کنند و راهگشای مشکلات و معضلات اجتماعات بشری باشد.
کلید واژه: فقه پویا، فقه سنّتی، اجتهاد جواهری، زمان و مکان
فهرست
بیان مسأله. ۱
اهمیت و ضرورت تحقیق ۱
اهداف پژوهش. ۲
سؤالات پژوهش. ۲
فرضیه‌ها ۲
ساختار تحقیق ۳
روش تحقیق ۴
پیشینه‌ی تحقیق ۴
فصل اول: فقه و اجتهاد جواهری
مقدمه. ۶
۱-۱٫ تاریخچه‌ی فقه امامیه. ۷
۱-۱-۱٫ عصر تشریع و قانون گذاری ۷
۱–۱۲٫ عصر پایه ریزی فقه شیعه توسط امامان معصوم(ع) ۸
۱-۱-۳٫ عصر اجتهاد در زمان غیبت کبری ۹
۱-۱-۴٫ عصر بالندگی و استقرار فقه حکومتی ۱۱
۱-۲٫ مفاهیم. ۱۲
۱-۲-۱٫ فقه. ۱۲
۱-۲-۱-۱٫ فقه در لغت. ۱۲
۱-۲-۱-۲٫ فقه در اصطلاح ۱۳
۱-۲-۱-۳٫ فقه سنّتی و فقه پویا ۱۴
۱-۳٫ شناخت فقه جواهری ۱۷
۱-۳-۱٫ آشنایی با شخصیت صاحب جواهر. ۱۷
۱-۳-۲٫ ویژگیهای فقه جواهری ۲۱
۱-۳-۲-۱٫ استفاده کامل از ادلّه استنباط ۲۲
۱-۳-۲-۲٫ یک دوره‌ی کامل فقهی ۲۳
۱-۳-۲-۳٫ اختصار در عبارات. ۲۳
۱-۳-۲-۴٫ یکنواختی مباحث همه‌ی ابواب. ۲۴
۱-۳-۲-۵٫ نگرش جامع به ادلّه برای استنباط ۲۴
۱-۳-۲-۶٫ توجه به دنیای معاصر. ۲۴
۱-۳-۳٫ شیوه‌های استنباط در جواهر الکلام. ۲۶
۱-۳-۳-۱٫ آیات الاحکام در جواهر الاحکام. ۲۶
۱-۳-۳-۲٫ جایگاه عرف در مکتب فقهی صاحب جواهر. ۲۷
۱-۳-۳-۳٫ جایگاه عقل در مکتب فقهی صاحب جواهر. ۲۸
فصل دوم: زمان و مکان و مصلحت عناصر تأثیرگذار در پویائی فقه امامیه
مقدّمه. ۳۳
۲-۱٫ عوامل پویایی فقه امامیه. ۳۴
۲-۱-۱٫ انفتاح باب اجتهاد. ۳۴
۲-۱-۲٫ اشتراط حیات مجتهد. ۳۶
۲-۱-۳٫ حکم‌شناسی و موضوع‌شناسی ۳۷
۲-۱-۴٫ توجه به زمان و مکان. ۳۸
۲-۱-۴-۱٫ تأثیر زمان و مکان در استنباط مسائل جدید و بررسی تطبیقات. ۳۹
۲-۱-۴-۲٫ نقش زمان و مکان در پویایی فقه سنّتی ۴۲
۲-۱-۴-۳٫ اصول چهارگانه تأثیر زمان و مکان در استنباط احکام شرعیه. ۴۲
۲-۱-۵٫ توجه به مصلحت. ۴۵
۲-۱-۵-۱٫ نقش مصلحت در ورود به عرصه‌های پویایی فقه. ۴۹
۲-۱-۵-۲٫ قاعده‌ی مصلحت از جمله قواعد رفع تزاحم است. ۵۷
۲-۱-۶٫ تخصصی شدن علوم اسلامی ۵۹
۲-۲٫ موانع پویایی فقه. ۶۲
۲-۳٫ نتیجه. ۶۵
۲-۴٫ پیشنهادها ۶۶
منابع. ۶۹
